Podoblasti?

Ovo poglavlje obuhvata podoblasti: međusobno priznavanje profesionalnih kvalifikacija, pravo poslovnog nastanjivanja i sloboda pružanja prekograničnih usluga, i poštanske usluge.

Kada je u pitanju međusobno priznavanje profesionalnih kvalifikacija između država članica, za određene, regulisane profesije, neophodno je da bude sproveden minimalni zajednički program obuke, kako bi kvalifikacije bile automatski priznate u svim državama članicama EU. Direktiva 2005/36/EZ o priznavanju profesionalnih kvalifikacija predstavlja ključni akt u ovoj oblasti.

Pravo poslovnog nastanjivanja omogućava poslovnim subjektima države članice da započnu i obavljaju privredne djelatnosti na stabilan i kontinuiran način u jednoj ili više država članica EU. Poseban izazov u ovom dijelu predstavlja usaglašavanje nacionalnog zakonodavstva sa Direktivom 2006/123 o uslugama na unutrašnjem tržištu. Cilj Direktive o uslugama je da u pružanju usluga uspostavi jedinstveno unutrašnje tržište, otklanjanjem pravnih i administrativnih prepreka razvoju uslužnih djelatnosti između država članica. Direktiva predstavlja horizontalni instrument koji pokriva širok spektar različitih usluga i koja utiče na značajan broj nacionalnih zakona i propisa. Ova Direktiva reguliše sve usluge i njom se stvara obaveza olakšavanja administrativnih postupaka u području pružanja usluga, obezbjeđuje veća transparentnost kroz osnivanje Jedinstvene kontakt tačke za usluge (JKT).

Jedinstvena kontakt tačka i JKT portal je u potpunosti operativan od 25. juna 2024. godine (www.psc.gov.me).

Jedinstvena kontakt tačka (JKT) je portal kreiran u svakoj državi članici EU kako bi olakšao preduzetnicima pokretanje poslovanja u oblasti pružanja usluga, ne samo u svojoj zemlji, već i na teritoriji cijele Evropske unije. Portal pruža ključne informacije o procedurama koje treba pratiti, zahtjevima koje treba podnijeti nadležnim institucijama, mogućim troškovima tih postupaka (u obliku naknada ili drugih troškova) kao i relevantnom zakonodavstvu. Osnivanje JKT-a je obaveza svih država članica EU u skladu sa Direktivom 2006/123/EZ o uslugama na unutrašnjem tržištu.

JKT može pomoći kada planirate započeti novi posao ili proširiti svoje uslužno poslovanje u svojoj ili drugoj državi članici EU.

Jedinstvena kontakt tačka na jednom mjestu pruža korisne informacije o uslovima za:

• Registraciju biznisa i poslovanje,
• Obavljanje uslužnih djelatnosti i profesija,
• Poslovanje stranaca,
• Poslovanje u drugim državama Evropske unije (EUGO mreža).

Kada su u pitanju poštanske usluge, cilj je stvoriti zajedničko tržište za poštanske usluge i osigurati kvalitet usluga koje se pružaju, postepeno otvarajući taj sektor tržišnoj konkurenciji. Pravna tekovina EU o poštanskim uslugama ima za cilj da obezbijedi pružanje univerzalne poštanske usluge i uspostavljanje unutrašnjeg tržišta poštanskih usluga i visokokvalitetne poštanske službe za krajnje korisnike. Uspostavljanje nezavisnog nacionalnog regulatornog organa u ovoj oblasti predstavlja ključnu tačku pravilnog sprovođenja propisa EU i dobrog funkcionisanja nacionalnih tržišta poštanskih usluga, a na kraju i unutrašnjeg poštanskog tržišta.

Kada je otvoreno poglavlje?

Poglavlje 3 – Pravo osnivanja preduzeća i sloboda pružanja usluga zvanično je otvoreno 11. decembra 2017. godine na Međuvladinoj konferenciji u Briselu.

Početna mjerila?

Crna Gora je u ovom poglavlju imala jedno početno mjerilo koje se odnosilo na izradu sveobuhvatne strategije za usklađivanje s pravnom tekovinom u oblasti kvalifikacija. Mjerilo je ispunjeno donošenjem Nacionalnog plana razvoja kvalifikacija za obavljanje regulisanih profesija s Akcionim planom 2013-2018.

Mjerila za zatvaranje?

Crna Gora intenzivno radi na ispunjavanju evropskih standarda i stvaranju uslova za zatvaranje ovog poglavlja, kroz ispunjavanje 4 završna mjerila:

1. Crna Gora usvaja i dostavlja Evropskoj komisiji listu regulisanih profesija u skladu s relevantnom pravnom tekovinom, precizirajući aktivnosti pokrivene svakom od profesija, kao i objašnjenje regulative
2. Crna Gora usklađuje sve studijske programe na kojima se stiču kvalifikacije za regulisane profesije u CG s zahtjevima Direktive 2005/36/EZ i njenim relevantim izmjenama
3. Crna Gora usvaja horizontalni zakon o uslugama kojim će se prenijeti Direktiva o uslugama 2006/123/EZ i da pokazuje dalji napredak u usklađivanju sektorskih propisa
4. Crna Gora donosi izmjene nacionalnog zakonodavstva u cilju ukidanja svih zahtjeva za državljanstvom za pristup i uživanje slobode pružanja usluga, izuzev zahtjeva za državljanstvom opravdanim i proporcionalnim sa članom 51 UFEU. Ove izmjene treba da budu primjenjive najkasnije datumom pristupanja.

Aktivnosti koje su sprovedene u cilju ispunjenja završnih mjerila

Vlada Crne Gore je, zbog proteka vremena tokom kojeg su donijeti novi propisi na osnovu kojih su regulisane profesije, kao i zbog promjene u organizaciji državne uprave, 15. maja 2025. usvojila novu Odluku o utvrđivanju Liste regulisanih profesija, čime je ispunjeno prvo završno mjerilo u ovom poglavlju.

U svrhu nastavka harmonizacije i implementacije pravne tekovine EU u području priznavanja profesionalnih kvalifikacija za obavljanje regulisanih profesija, a koje se tiču implementacije Direktive 2005/36/EZ o priznavanju profesionalnih kvalifikacija i Direktive 2013/55/EU o izmjeni Direktive 2005/36/EZ o priznavanju profesionalnih kvalifikacija, u dijelu automatskog priznavanja profesionalnih kvalifikacija po osnovu minimalnih uslova osposobljenosti (doktor medicine, doktor stomatologije, farmaceut, medicinska sestra za opštu zdravstvenu njegu, babica, veterinar i arhitekta), radi daljeg usklađivanja sektorskih propisa u ovoj oblasti, Skupština je 31. jula 2025. usvojila: Zakon o zdravstvenoj zaštiti („Sl. list CG”, br. 91/25), Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o veterinarstvu i Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o izgradnji objekata. Takođe, usvojeni su i odgovarajući podzakonski akti, a sve u cilju postizanja pune usklađenosti s odredbama Direktive koji se tiču minimalnih uslova osposobljenosti.

U skladu sa komentarima EK, Crna Gora je revidirala studijske programe za sticanje kvalifikacija za zvanja: doktor medicine, doktor stomatologije, farmaceut, medicinska sestra za opštu zdravstvenu njegu i arhitekta, za koje se vrši automatsko priznavanje na osnovu minimalnih uslova osposobljavanja, kako bi bili usklađeni sa Direktivom 2005/36/EZ o priznavanju stručnih kvalifikacija i Direktivom 2013/55/EU o izmjeni Direktive 2005/36/EZ o priznavanju stručnih kvalifikacija.

U cilju dodatnog usklađivanja sa Direktivom o uslugama na unutrašnjem tržištu 2006/123/EZ, Skupština 10. jula 2025. usvojila Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o uslugama.

S obzirom na obavezu izmjene propisa u cilju ukidanja zahtjeva za državljanstvom za pristup i uživanje slobode pružanja usluga, u kontekstu ispunjavanja obaveza definisanih četvrtim završnim mjerilom, Skupština je usvojila: Zakon o izgradnji objekata, Zakon o dopunama Zakona o zaštiti lica i imovine, Zakon o izmjenama i dopunama Opšteg zakona o obrazovanju i vaspitanju i Zakon o dopunama Zakona o sudskim vještacima.

Koja je korist za Crnu Goru od ovog poglavlja?

Pravo poslovnog nastanjivanja i sloboda pružanja usluga donosi brojne benefite za građane Crne Gore, kako za pružaoce, tako i za korisnike usluga. Pristupanjem Crne Gore EU, crnogorskim fizičkim i pravnim licima će biti omogućeno slobodno pružanje usluga u svakoj državi članici EU, a da se pri tom u njima poslovno ne nastanjuju. Aktivnosti sprovedene u okviru poglavlja se ogledaju u poboljšanju biznis ambijenta, kroz pojednostavljenje procedura za izdavanje dozvola za registraciju biznisa. Olakšavanje procedura za osnivanje biznisa bi trebalo da doprinese porastu investicija u našu zemlju i otvaranju novih radnih mjesta. Otvaranje tržišta za biznise iz zemalja EU doprinijeće većoj konkurentnosti, što bi trebalo da rezultira povećanjem kvaliteta usluga i povoljnijim cijenama istih. Posebno je bitno istaći da će se kroz međusobno priznavanje profesionalnih kvalifikacija građanima Crne Gore omogućiti da obavljaju djelatnosti i pružaju usluge i u drugim zemljama članicama EU.