Državni sekretar za evropske integracije i glavni pregovarač sa Evropskom unijom, ambasador Aleksandar Andrija Pejović izjavio je u intervjuu Pobjedi da su „postavili cilj da do 2018. završimo sve obaveze i budemo interno spremni za članstvo u EU“.
“Nakon toga slijedi izrada pristupnog ugovora, njegova ratifikacija u Evropskom i parlamentima država članica, što može trajati do dvije godine. Svakako, naše očekivanje je da bi se pristupanje moglo desiti 2021. s novom finansijskom perspektivom”, EU kazao je Pejović.
On je naglasio da pozivnica za članstvo u NATO i Izvještaj Evropske komisije za Crnu Goru potvrđuje da smo tokom prethodnog perioda napravili vidljive pomake u oblasti pravosuđa, temeljnih prava, borbi protiv korupcije i organizovanog kriminala.
POBJEDA: Nakon tri i po godine pregovora sa Evropskom unijom od ukupno 35, otvorena su 22 poglavlja, od kojih su dva privremeno zatvorena. Da li ste zadovoljni dinamikom pregovaranja? Koliko godina će biti potrebno Crnoj Gori da završi pregovore sa EU i postane članica?
PEJOVIĆ: Otvaranje dvije trećine poglavlja u tri i po godine pregovora je odličan rezultat koji potvrđuje da smo tokom prethodnog perioda dobro radili. Podsjetiću da je slična situacija bila i s Hrvatskom koja je nakon tri godine pregovora imala 22 otvorena poglavlja, od kojih su tri bila privremeno zatvorena. S obzirom da su kriterijumi za pristupanje u međuvremenu postali precizniji i zahtjevniji, možemo u potpunosti biti zadovoljni dinamikom napredovanja prema članstvu.Prije svega, odradili smo ogroman posao u zakonodavnom dijelu i donošenjem najvažnijih propisa postavili kvalitetnu osnovu daljem radu i napredovanju u svim poglavljima pregovora. Osnovali smo ili započeli s osnivanjem ključnih institucija i u kontinuitetu radili na obuci kadra za sprovođenje pravne tekovine i postizanje mjerljivih rezultata. Uvjeren sam da rezultate nekih politika građani već sad u manjoj ili većoj mjeri mogu osjetiti. S druge strane, nezahvalno je prognozirati kad bi Crna Gora mogla postati članica EU. Iako najvećim dijelom to zavisi od naše interne spremnosti, ipak ne treba zaboraviti ni uticaj koji na funkcionisanje EU, kao i na politiku proširenja imaju političko i ekonomsko-finansijsko stanje u EU i državama članicama. Takođe, ne treba zanemariti ni efekte širih globalnih dešavanja koji se prelivaju na stanje u EU.Datum ulaska u EU jeste bitan, ali je za nas mnogo važnije da kvalitetno sprovedemo reforme i budemo u potpunosti spremni prihvatiti pravila i obaveze danom stupanja u članstvo. U tom pravcu smo Programom pristupanja Crne Gore EU definisali dinamiku reformi i postavili sebi cilj da do 2018. završimo sve obaveze i budemo interno spremni za članstvo. Nakon toga slijedi izrada pristupnog ugovora, njegova ratifikacija u Evropskom i parlamentima država članica, što može trajati do dvije godine. Svakako, naše očekivanje je da bi se pristupanje moglo desiti 2021. s novom finansijskom perspektivom EU.
POBJEDA: Da li će poziv za članstvo u NATO ubrzati evropske integracije? U kojoj mjeri su to komplementarni procesi?
PEJOVIĆ: Činjenica je da ova dva integracijska procesa imaju dosta dodirnih tačaka, među kojima se posebno izdvaja oblast vladavine prava koja je najvažniji uslov za napredovanje prema članstvu u oba saveza.
Cijenim da pozivnica za članstvo u NATO, isto kao i Izvještaj Evropske komisije za Crnu Goru, potvrđuje da smo tokom prethodnog perioda napravili vidljive pomake u oblasti pravosuđa, temeljnih prava, borbi protiv korupcije i organizovanog kriminala. To, svakako, dodatno poboljšava imidž naše države, šaljući jasan signal državama članicama EU da je Crna Gora na stabilnom putu i da ostaje kredibilan partner međunarodnoj zajednici.
POBJEDA: U Izvještaju Evropske komisije o napretku Crne Gore za 2015. godinu navodi se, između ostalog, da će dalji napredak u pregovorima biti uslovljen napretkom u vladavini prava. Da li aktivnosti Specijalnog tužilaštva, serija tužbi za korupciju i zloupotrebu položaja, znače da je Crna Gora ipak krenula sa „mrtve tačke“?
PEJOVIĆ: Vladavina prava je ključna oblast pregovaračkog procesa i aktivnosti na tom polju su u fokusu našeg rada od otvaranja pristupnih pregovora.
Zahtjevi i očekivanja koja EU ima u ovoj oblasti su sadržani u mjerilima koja smo dobili za 23. i 24. poglavlje, a na čijem sprovođenju radimo kroz ispunjavanje mjera i aktivnosti iz akcionih planova za ova poglavlja. Radi se o obavezama, odnosno aktivnostima koje su detaljno razrađene i za koje imamo ekspertsku i finansijsku podršku EU i država članica.
Dakle, Crna Gora je odavno krenula s „mrtve tačke“. Aktivnosti Specijalnog tužilaštva su rezultat procesa koji su se odvijali tokom prethodnog vremena, ali isto tako i potvrda političke volje da se svi slučajevi riješe u skladu s evropskim standardima.
U tom smislu, podsjetiću da i ovogodišnji Izvještaj o napretku potvrđuje da je protekli, veoma intenzivan period u oblasti vladavine prava, donio značajne rezultate. Tako smo, od početka sprovođenja Akcionih planova za 23. i 24. poglavlje donijeli 47 reformskih zakona, ali i značajno unaprijedili institucionalne kapacitete i to posebno formiranjem ključnih institucija kakve su Specijalno tužilaštvo i Agencija za antikorupciju, ali i nastavili s obukom kadra za sprovođenje preventivnih i represivnih mjera.Ove aktivnosti na terenu prate akcije policije i tužilaštva koje su rezultirale podnošenjem krivičnih prijava, odnosno procesuiranjem slučajeva korupcije i organizovanog kriminala. EK je u Izvještaju o napretku ocijenila da su osnivanjem Specijalnog državnog tužilaštva centralizovana ovlašćenja u oblasti organizovanog kriminala i otvoren put za stvaranje specijalizovanih tijela, uključujući i u policiji.
POBJEDA: Crnoj Gori je odobreno 45 miliona eura bespovratne podrške EU za dva infrastrukturna projekta. Kada će naša država početi da koristi ta sredstva?
PEJOVIĆ: Kao što je i ranije najavila Evropska komisija, novi metodološki pristup Zapadnobalkanskog investicijskog okvira podrazumijeva podršku sprovođenju regionalnih infrastrukturnih projekata čije finansiranje se promoviše u kontekstu Berlinskog procesa. U okviru dodjele sredstava za podršku infrastrukturnim projektima za 2015. Crnoj Gori je posredstvom ovog instrumenta dodijeljeno preko 50 miliona eura za pripremu i sprovođenje prioritetnih infrastrukturnih projekata. Korištenje ovih sredstava biće započeto tokom ove godine, a dalja dinamika sprovođenja zavisiće od brzine izvođenja radova koji će se ugovarati posredstvom vodećih međunarodnih finansijskih institucija.Tako će, tokom 2016, 25 miliona eura biti iskorišteno za ulaganje u dio od 127 miliona vrijednih radova na izgradnji interkonekcija prenosnih sistema Crne Gore, Srbije i Bosne i Hercegovine 400 kV dalekovodom i njegovo dalje spajanje s podmorskim kablom s Italijom. Takođe, tokom naredne dvije godine 20 miliona eura će biti uloženo u rekonstrukciju dijela betonskih mostova na željezničkoj pruzi Bar-Vrbnica i zamjenu signalnog sistema u stanici Podgorica.Osim ovih sredstava, koja su odobrena za sufinansiranje radova, Crna Gora je tokom godine na izmaku bila veoma uspješna kada su u pitanju pro jektne prijave za podršku pripremi projektne dokumentacije u okviru Zapadnobalkanskog investicijskog okvira. Tako je u okviru dva redovna poziva za dostavljanje projekata Crnoj Gori odobreno dodatnih 6,5 miliona eura za pripremu projekata u oblasti unapređenja željezničke infrastrukture i za pripremu studije izvodljivosti za buduću dionicu Jadraskojonskog puta u Crnoj Gori.
Sigurniji prevoz i ušteda električne energije
POBJEDA: Crna Gora je krajem decembra otvorila dva nova poglavlja 14 Saobraćajna politika i 15 Energetska efikasnost. Zbog čega je značajno otvaranje ovih poglavlja?
PEJOVIĆ: Prednosti ovih poglavlja su brojne. Tako ćemo daljim radom u 14. poglavlju unaprijediti saobraćajnu infrastrukturu, a primjenom evropskih standarda ćemo kvalitet usluga podići na viši nivo. To znači da će naši građani imati sigurniji i efikasniji prevoz, kao i da ćemo osigurati kvalitetnu zaštitu prava putnika i sprovođenje socijalnog zakonodavstva u ovoj oblasti. Takođe, primjenom standarda, zakonodavnim aktivnostima, kao i obukom vozača i efikasnijom kontrolom nastojaćemo da smanjimo broj nesreća na putevima. U oblasti energetike, primjena standarda i propisa EU će omogućiti uštedu energije, povoljnije cijene i viši nivo kvaliteta usluga za krajnje korisnike. Najnovija istraživanja su pokazala da primjena savremenih tehnologija omogućava uštedu električne energije oko 30%, dok korištenje obnovljivih i ekološki prihvatljivih izvora, kakvi su hidroenergija, sunčeva energija, energija vjetra, energija plime i osjeke i dr. daju efikasniju potrošnju energije. Ono što je posebno značajno za oba poglavlja, a što je cilj EU u ovim oblastima, kao i u okviru 21. poglavlja Transevropske mreže, jeste da će primjena evropskih standarda i propisa i dalji rad u ovim oblastima Crnoj Gori omogućiti umrežavanje puteva, željezničkih pruga, vazdušnih i pomorskih luka i kanala u jedinstvenu mrežu koja će olakšati i unaprijediti prevoz putnika i robe. S druge strane, to će nam poboljšati snabdijevanje energijom, smanjenje energetske izolacije i bolje funkcionisanje unutrašnjeg energetskog tržišta.
