Pitanje ulaska Crne Gore u Evropsku uniju je tema kojom se više od decenije bave razne institucije, ali i građani ove države, dakle, i laička i stručna javnost. Odnos prema ovoj temi ne treba da čudi ako znamo kakav značaj i posljedice ima. Ipak, najveći obim obaveza (tereta) u ovom procesu nosi Ministarstvo evropskih poslova, naročito u pogledu blagovremene informisanosti građana o svim izazovima pregovara, ali i (budućeg) članstva naše države u ovoj nadnacionalnoj međunarodnoj organizaciji. S tim u vezi, ove formate obraćanja cijenimo izuzetno značajnim jer će pomoći da razmijenimo informacije, ideje i vizije po pitanju brojnih i vjerovatno nepresušnih tema koje se odnose na Evropsku uniju i integracioni proces.
Pravna tekovina EU je podijeljenja u 35 tematskih poglavlja, dok Crna Gora pregovara u okviru 33 poglavlja pravne tekovine. Do ulaska u članstvo u EU svaka država kandidat dužna je da preuzme cijelu pravnu tekovinu Evropske unije i bude sposobna za njenu efikasnu primjenu.
Otvaranjem pregovora o pojedinom poglavlju započinje sadržajna faza pregovora, tokom koje se pregovara o uslovima pod kojima će država kandidat prihvatiti, primijeniti i sprovesti pravnu tekovinu Evropske unije u tom poglavlju, uključujući prelazna razdoblja koja je eventualno zatražila. Sadržajni pregovori vode se na osnovu pregovaračkih pozicija EU i države kandidata, koje se pripremaju za svako pojedinačno poglavlje pregovora. Pregovori o pristupanju su definisani i brojnim uslovima EU kroz pojedinačna pregovaračka poglavlja, a zahtijevaju intenzivnu komunikaciju sa institucijama Evropske unije, i to prvenstveno sa Evropskom komisijom, kao i internu komunikaciju među crnogorskim institucijama i akterima civilnog društva. Tok pregovora je takođe uslovljen i prioritetima na agendi Evropske unije, odnosno prioritetima države članice koja na šestomjesečnom nivou predsjedava Savjetom EU.
Pregovori su obilježeni prvenstveno napretkom u pregovaračkim poglavljima 23 – Pravosuđe i temeljna prava i 24 – Pravda, sloboda i bezbjednost. Evropska unija, poučena iskustvom posljednjih talasa proširenja, pooštrila je uslove pristupanja država zapadnog Balkana, a postizanje bilansa rezultata u ovim poglavljima je od ključnog značaja za dalji tok pregovora. Poglavlje 23 podijeljeno je na četiri glavne i međusobno povezane oblasti: pravosuđe, borba protiv korupcije, temeljna prava i prava građana EU, koja se mogu dalje podijeliti na brojne podoblasti. Politike EU u oblasti pravosuđa i temeljnih prava imaju za cilj da održe i dalje razvijaju Uniju kao područje slobode, sigurnosti i pravde.
Od formiranja 44. Vlade, pažnja je bila usmjerena na snaženje pregovaračke strukture (imenovan glavni pregovarač i pregovarači za klastere, formirane radne grupe…) uspostavljanje dijaloga između izvršne i zakonodavne vlasti, parlamentarne većine i opozicije, ali i snaženje partnerskog odnosa sa nevladinim organizacijama, intenziviranju komunikacije sa Evropskom komisijom. To je za posljedicu imalo deblokadu pravosudnog sistema, izbjegavanje “sive liste” za procjenu sprečavanja pranja novca i finansiranja terorizma (MANIVAL), odobrena sredstva kroz Zapadnobalkanski investicioni okvir u iznosu od 112,6 miliona za rekonstrukciju željeznice Bar–Golubovci, što predstavlja dobar primjer nastavka kvalitetnih a već započetih projekata, pripremu nacrta Reformske agende koji će našim građanima donijeti benefite od više stotina miliona eura, organizaciju Međuvladine konferencije (prve od decembra 2021. godine), najavljeno dobijanje IBAR-a. Mnogo toga je urađeno za pet mjeseci, a najveći benefiti za Crnu Goru su tek pred nama.
Jasno je da je pred nama istorijski zadatak. To je prilika koja se ukazala našoj generaciji i nemamo ni pravo, a ni luksuz da je ispustimo. Crna Gora mora da nastavi svoj evropski put i da u najkraćem roku postane članica Evropske unije. Baš onako kako je nagovijestio premijer Milojko Spajić, kao 28. država EU, zašto da ne, možda već u 2028. godini?
Ministarka evropskih poslova Maida Gorčević
