Očuvanje i turistička promocija starih maslinjaka bili su u fokusu šest institucija iz Crne Gore, Albanije i Italije, u prekograničnom projektu Evropske unije “Cross border Ol”. Opština Bar preko 80 hiljada eura uložila je u mapiranje viševjekovnih stabala maslina u do sada nedovoljno poznatom maslinjaku “Džidžarin” u kojem se turisti, ali i Barani mogu upoznati sa kulturno-istorijskim spomenicima poput ostataka crkve svetog Urbana, Starim mlinom i mostom, te prirodnim ljepotama i vodopadima. O značaju tog projekta razgovarali smo i sa turističkim poslenicima, mještanima, vlasnicima maslinjaka i saznali kakve benefite očekuju nakon takve promocije.
Projektni timovi svih partnera u Džidžarinu (Foto: bar.me)
U središtu prekogranične saradnje, koja je okupila tri države, je maslina – drvo koje raste i u Crnoj Gori, Italiji i Albaniji. Glavni cilj bila je turistička valorizacija i očuvanje starih maslinjaka.
“Džidžarin” se nalazi u neposrednoj blizini Starog Bara i u njemu se, sem 10 hiljada viševjekovnih stabala maslina, nalaze i brojne atrakcije koje do sada nijesu bile ispromovisane, niti poznate široj javnosti.
Foto: Screenshot youtube Opština BarZahvaljujući projektu Evropske unije “Cross border Ol”, sva zanimljiva mjesta obilježena su i ucrtana na mapi koja je dostupna turistima, ističe za Portal RTCG Ana Živanović iz Opštine Bar.
“Tu imamo ostatke crkve sv. Urbana, Stari most, Stari mlin, vidikovac, kamene staze…. sve to, kao i 23 stare masline, je mapirano. Napravili smo i kompletnu turističku mapu centra Bara. Postigli smo ono što je bio cilj ovog projkta – da usmjerimo ljude na put maslina”, kazala je Živanović.
Sada su, zahvaljujući projektu Evropske unije “Cross border ol”, sva zanimljiva mjesta obilježena i ucrtana na mapi koja je dostupna turistima, ističe za Portal RTCG Ana Živanović iz barske Opštine.
Pored te turističke priče, cilj je bio i poljoprivredno unapređenje maslinjaka.
Šest partnerskih institucija, učestvovale su u projektu vijednosti 625. 440 eura, finansiranom iz programa INTERREG Italija – Albanija – Crna Gora. To su: Poljoprivredni fakultet u Tirani, Univerzitet iz Barija, URI (Institut za urbana istraživanja), Park maslina Del afro, Opština Bar i NVO Valdanos.
Foto: Screenshot youtube Opština BarU maslinjaku “Džidžarin” rastu stabla čija prosječna starost je od 200 do 500 godina.
Foto: Screenshot youtube Opština BarTrajanje projekta “Cross Border Ol”, produženo je zbog pandemije, ali je projekat uspješno završen u martu ove godine.
Zahvaljujući projektu EU “Cross Border Ol” otkrivamo vam skriveni biser i muzej prirode, otkrivamo – Put maslina
Uslijed pandemije korona virusa, brojne aktivnosti projekta na terenu su modifikovane ili otkazane, između ostalog i prekogranične posjete, kazala je Živanović.
Što je ljepota baš tog dijela grada ispromovisana ovim projektom, veoma je zadovoljan i predsjednik Turističke organizacije Bar Emil Kukalj.
Potencira da je to pravi potez u trenutku kada se svijet suočava sa pandemijom virusakorona, a turisti traže prije svega kontakt sa prirodom, i nešto drugo u odnosu na pasivni odmor na plaži.
“Smatram da je ovo pozitivan projekat koji na pravi način valorizuje naše zaleđe, koje je zaista bogato. Povezuje se turizam i poljoprivreda, naša tradicija, sve ono što će sigurno ove godine biti u prvom planu. Prošla godina je bila iznenađujuća i krizna što se tiče turističkog prometa. Ove godine se nadamo da će otvaranjem granica i uspostavljanjem međunarodnog saobraćaja doći do oporavka turizma, a upravo ovaj maslinjak je nešto što je i u skladu sa kampanjom na nacionalnom nivou – u društvu prirode, ali i u skladu sa međunarodnim trendovima kada su u pitanju putovanja”, rekao je Kukalj.
Foto: Screenshot youtube Opština Bar“Mislim da je to veoma korisno, kako za domaće stanovništvo, tako i za turističku promociju grada. Sad znamo da je korona, pa nemamo veliki broj turista, ali mi se nadamo da će se vratiti, jer tamo su posjetioci već bili počeli da šetaju, obilaze maslinjake, mi smo pravili degustacije na otvorenom i promovisali barsko maslinovo ulje.I lokalno stanovništvo sada često izletnički obilazi taj maslinjak. Sada je i vrijeme šparogi, pa se tamo beru i one i razne druge ljekovite trave, mislim da je to postalo zanimljivo barsko izletište,“ kaže Alković.
U maslinjaku Džidžarin nadomak Starog grada mapirane su 23 stare masline i obližnje kulturno – istorijske atrakcije: kamene staze, mostovi, ostaci crkve sv. Urbana, Stari mlin, vidikovac…
Alković podsjeća da je Društvo maslinara na Suvoj rijeci obnovilo stari kameni most koji sada uljepšava taj prostor. A objavili su i časopis “Maslinada” sa dvije priče o tom maslinjaku, jedna turistički promoviše Džidžarin, a druga je arheološka, našeg poznatog areheloga Mladena Zagarčanina.
”Mi kažemo da je naše ulje vrhunskog kvaliteta, ali ima u svijetu još takvih ulja i mi moramo da izdvojimo naše po nečemu izuzetnom. To bi se moglo učiniti tako što bismo mu dodali neku priču, da to ne bude običan prehrambeni proizvod, već proizvod sa dušom. Dovoljno je samo reći da proizvodimo hranu od biljke koja je starija od 400 ili 800 godina” kaže on.
Foto: Screenshot youtube Opština Bar
Svako turističko mjesto ima svoju priču, koja je spoj istine i legende, ali ono čime bi trebalo da se vode mještani u Baru su činjenice kojima raspolažu, smatra Alija Metović čija porodica u maslinjaku Džidažrin posjeduje oko 200 stabala.
Vlasništvo Metovića na tom poljoprivrednom dobru datira još sa početka prošlog vijeka, a tradicija bavljenja maslinarstvom nešto je što se vezuje za brojne barske familije, koje su opstajale upravo zahvaljujući proizvodnji maslinovog ulja, priča nam Metović.
Održavanjem konferencije na kojoj su predstavljene realizovane aktivnosti i postignuti rezultati završeno je sprovođenje prekograničnog projekta Cross Border Ol, u kome je jedan od partnera bila Opština Bar. Projekat Cross Border Ol ostvario je zacrtani cilj, a to je turistička valorizacija starih maslinjaka u gradovima partnera. Tokom dvoipogodišnjeg sprovođenja ovog projekta, Opština Bar je uspješno realizovala aktivnosti koje su uključivale istraživanja u maslinjacima, njihovu zaštitu i stvaranje nove, održive turističke ponude na temelju drevnih maslinjaka. Tako je sprovedeno istraživanje biodiverziteta maslinjaka, utvrđene su najbolje poljoprivredne prakse, izrađen Lokalni ekonomsko turistički plan razvoja maslinjaka, organizovane su radionice za maslinare, mapirana stara stabla maslina u maslinjaku Džidžarin i obližnji kulturno-istorijski objekti u GIS sistemu i publikovana lokalna turistička mapa ovog maslinjaka i centra grada. Završnoj konferenciji projekta prisustvovali su predstavnici Zajedničkog tehničkog sekretarijata i svi partneri na projektu – Poljoprivredni fakultet u Tirani, CIHEM Institut iz Barija, Park maslina Venafro, URI, Opština Bar i NVO Valdanos. Ukupna vrijednost projekta Cross Border Ol je 625.440 €, a bio je finansiran iz programa Interreg Italija-Albanija-Crna Gora.
”Tradicija bavljenja maslinarstvom na ovom prostoru i viševjekovno trajanje stabala, povezanost maslinjaka sa Starim Barom kao jednim od najdugovječnijih utvrđenja na Jadranu, bogatstvo prirodnih voda, kulturno-istorijskih spomenika, prisustvo skoro 300 različiih biljnih vrsta na malom parčetu zemlje, kao i jedan od najljepših pogleda koji se pruža na barsku kotlinu… Sve navedeno vjerujem da je nešto što može potencijalnom turisti ponuditit kvalitetan sadržaj. Projekat prekogranične saradnje za valorizaciju maslinjaka, kao i utvrđivanje starosti stabala, koji je pokrenula lokalna uprava, je svakako nešto što će poboljšati život svih vlasnika u Džidžarinu,” smatra Metović.
67 je različitih vlasnika u tom maslinjaku.
U opštini Bar vjeruju da su im, promocijom Džidžarina, dali i brojne ideje za pokretanje malih biznisa. Proizvodnja suvenira od maslinovog drveta, povezivanje starih zanata, turizma i maslinarstva – tome se nadaju.
Milosava MANDIĆ, Radio Crne Gore
Priča je nagrađena na konkursu za najbolji novinski članak o procesu pristupanja Crne Gore EU u okviru projekta EU4ME, koji finansira Evropska unija
