Da bi zavorila pregovaračko poglavlje 14 – Saobraćajna politika, Crna Gora treba da postigne usklađenost s pravnom tekovinom EU koja se odnosi na naplatu putarine, socijalno zakonodavstvo u drumskom saobraćaju, nova pravila o težini i dimenzijama vozila za prevoz teške robe i vozila za prevoz putnika.
Dalje, Crna Gora treba se uskladi sa zajedničkim pravilima za pristup profesiji drumskog prevoznika, te za pristup tržištu međunarodnog drumskog prevoza tereta i za pristup međunarodnom tržištu usluga prevoza običnim i turističkim autobusima.
Osim toga, Crna Gora mora da obezbijedi nezavisno i efikasno regulatorno tijelo i tijelo za bezbjednost u željezničkom saobraćaju, te da se uskladi s pravnom tekovinom o pravima putnika u svim oblastima saobraćaja, kao i o upravljanju vazdušnim saobraćajem.
To se navodi u odgovorima Ministrstva saobraćaja na pitanje Evropskog pulsa što je potrebno da Crna Gora uradi da bi ispunila mjerila za zatvaranje Poglavlja 14 u kojem je, kako navodi Evropska komisija u novom Izvještaju o Crnoj Gori, ostvaren “umjeren napredak”.
Crna Gora je 21. decembra na Međuvladinoj konferenciji u Briselu, otvorila dva nova poglavlja – 14 i 15 (koje se odnosi na energetiku). Time je otvorila 22 od ukupno 35 pregovaračkih poglavlja.
Poglavlje 14 se odnosi na sve vrste prevoza – drumski, željeznički, unutrašnju plovidbu, kombinovani, vazdušni i pomorski prevoz, pri čemu Evropska unija insistira na integraciji azličitih saobraćajnih sektora.
Cilj evropske saobraćajne politike je da, kroz poboljšanje funkcionisanja unutrašnjeg tržišta i promovisanja bezbjednih, efikasnih, ekoloških i korisnički orijentisanih prevoznih usluga, omogući racionalan prevoz roba i putnika unutar Unije i na međunarodnom nivou.
Primjena zakonodavstva u ovoj oblasti omogućava da se razvije djelotvoran saobraćajni sistem koji nudi visok stepen održive mobilnosti širom EU, štiteći životnu sredinu, ali i bezbjednost građana.
Značajan dio acquis-a se sastoji od uredbi i odluka. Shodno tome, mora biti osigurana njihova direktna primjena od dana pristupanja. Međutim, drugi dio acquis-a se sastoji od direktiva koje je potrebno prenijeti u pravni sistem države u razumnom vremenskom periodu.
Zakonske odredbe su povezane sa tehničkim i bezbjedonosnim standardima, kontrolom državne pomoći i liberalizacijom tržišta u kontekstu unutrašnjeg transportnog tržišta.
Evropska komisija u Izvještaju o Crnoj Gori za 2015. podsjeća da EU ima zajednička pravila za tehničke i bezbjednosne standarde, sigurnost, socijalne standarde, državnu pomoć i tržište liberalizacije u drumskom saobraćaju, željeznici, saobraćaju unutrašnjim plovnim putevima, kombinovanom saobraćaju, civilnom vazduhoplovstvu i pomorskom saobraćaju. “Crna Gora je na umjerenom nivou spremnosti u poglavlju Saobraćajna politika. Postignut je određeni napredak o ovoj oblasti”, stav je Evropske komisije.
Prema onome što je navedeno u Izvještaju, potrebno je dalje raditi na djelotvornoj primjeni pravne tekovine o bezbjednosti u željezničkom i pomorskom saobraćaju i za jačanje finansijskih i tehničkih kapaciteta nacionalnog tijela za istraživanje nesreća u vazdušnom, pomorskom i željezničkom saobraćaju.
Akcioni plan za sprovođenje Strategije poboljšanja bezbjednosti u drumskom saobraćaju i Program rekonstrukcije i održavanja državnih puteva za 2015, za što je za ovu godinu predviđeno 45,20 miliona eura, Crna Gora je usvojila u martu, a oboje se tiče oblasti drumskog saobraćaja. Usvojeno je da Crna Gora treba da nastavi usklađivanje sa socijalnim i bezbjednosnim pravilima u ovoj oblasti i da razvija jačanje kapaciteta, naročito u oblasti tehničkog pregleda vozila i kontrole komercijalnih vozila na putevima.
Pored toga, Crna Gora je usvojila pravilnike o prevozu opasnih materija.
U oblasti željezničkog saobraćaja donijeti su novi pravilnici o sertifikaciji i licenciranju mašinovođa, o bezbjednosnim sertifikatima za sisteme upravljanja, o upravljačima željezničke infrastrukture i prevoznicima i o procjeni interoperabilnosti dijelova i vozila. Evropska komisija napominje da je potrebno dalje raditi na primjeni novog zakonodavstva o bezbjednosti i interoperabilnosti željezničkog saobraćaja.
U oblasti vazdušnog saobraćaja, kako se navodi u Izvještaju, Crna Gora je postigla bolju usklađenost s pravnom tekovinom o pravima putnika s invaliditetom i otežanim kretanjem i pravilima o nadoknadi i pomoći putnicima u slučaju kašnjenja ili otkazivanja leta. Crna Gora je usvojila nekoliko pravilnika kojima je postignut veći stepen usklađenosti sa evropskom pravnom tekovinom o upravljanju saobraćajem i aerodromima.
Saobraćaj unutrašnjim plovnim putevima i intermodalni saobraćaj (kombinovani transport robe pomoću najmanje dvije vrste prevoza) su ocijenjeni kao oblasti bez napretka.
Evropski puls je pitao Ministarsvo saobraćaja i što će Crna Gora uraditi povodom preporuka Komisije da je „potreban dalji rad za djelotvornu primjenu pravne tekovine o bezbjednosti u željezničkom i pomorskom
saobraćaju i za jačanje finansijskih i tehničkih kapaciteta nacionalnog tijela za istraživanje nesreća u vazdušnom, pomorskom i željezničkom saobraćaju“.
„Direktorat za željeznički saobraćaj, kao dio organizacione strukture Ministarstva saobraćaja i pomorstva, kontinuirano radi na usklađivanju nacionalnog zakonodavstva, u dijelu svoje nadležnosti, sa acquis communautaire-om. Crna Gora je u prethodnom periodu oformila nezavisno tijelo za bezbjednost u željezničkom saobraćaju. Početkom 2014. donešen je Zakon o bezbjednosti, organizaciji i efikasnosti željezničkog prevoza, pa je u prethodne dvije godine fokus bio na upoznavanju i prilagođavanju zaposlenih u nacionalnom tijelu za bezbjednost i željezničkim kompanijama sa novim zahtjevima i obavezama koje proizilaze iz pomenutog Zakona, a koji je u najvećem dijelu usklađen sa propisima EU iz oblasti bezbjednosti i interoperabilnosti željeznice. Takođe, objavljen je niz nacionalnih pravila, koja bliže razrađuju i utvrđuju obaveze nacionalnog tijela za bezbjednost, a u narednom periodu planirano je jačanje administrativnih kapaciteta u okviru ovog tijela. Konkretno, za 2016. predviđena je analiza SMS-a (Safety
Management System) željezničkih kompanija i izdavanje sertifika o bezbjednosti za prevoz i upravljanje infrastrukturom. Pored navedenog, Ministarstvo saobraćaja i pomorstva je u 2015. zaposlilo još jednog inspektora za željeznički saobraćaj, radi efikasnije kontrole organizacije saobraćaja, a sve u cilju podizanja
nivoa bezbjednosti i efikasnije primjene novih propisa“, navode iz Ministarstva.
Što se tiče pomorskog saobraćaja, Direktorat za pomorski saobraćaj i u narednim godinama nastaviće intezivne aktivnosti na polju prilagođavanja crnogorskog pomorskog zakonodavstva pravnoj tekovini Evropske unije.
„Plan tih aktivnosti sadržan je u Prijedlogu Programa pristupanja Crne Gore EU period od 2016. do 2018, a obuhvata izradu podzakonskih akata, Zakona o sigurnosti pomorske plovidbe i budućeg Zakona o bezbjednosnoj zaštiti brodova i luka. U narednom periodu predstoje nam aktivnosti po pitanju izgradnje kapaciteta i donošenja zakonskih i podzakonskih akata iz oblasti unutrašnjih voda, što je, takođe, planirano za period 2017/2018. godinu. Kada je u pitanju nezavisna istraga pomorskih nezgoda, Vlada Crne Gore je 11. septembra 2015. godine usvojila Uredbu o bližem postupku i načinu sprovođenja istraživanja pomorskih nezgoda i nesreća“, objasnili su iz Ministarstva saobraćaja.
Oni su podsjetili da je Vlada u decembru 2014. donijela i Odluku o osnivanju Nacionalne komisije za istraživanje nesreća i ozbiljnih nezgoda vazduhoplova, vanrednih događaja koji ugrožavaju bezbjednost željezničkog saobraćaja i pomorskih nezgoda i nesreća.
„Za 2016. planirano je donošenje propisa koji će bliže urediti obaveze, mogućnosti i način rada zaposlenih u ovoj komisiji u dijelu koji se odnosi na željeznice. Nacionalna komisija u potpunosti je organizaciono i funkcionalno nezavisna od svih subjekata koji mogu uticati na objektivnost u radu ovog tijela. Komisija je
u sistemu prepoznata kao posebna budžetska jedinica, što znači da ima potpunu finansijsku nezavisnost i definisana sredstva na godišnjem nivou, koja se koriste za rad i nesmetano funkcionisanje. U cilju sticanja novih znanja i trendova u ovoj oblasti, članovi komisije koriste razne obuke koje se organizuju u vezi sa ovom problematikom“, najavili su iz Ministarstva saobraćaja.
Autor teksta je Svetlana Pešić. Tekst je objavljen u časopisu Evropski puls.
