Tvrđave su jedinstveno svjedočanstvo istorije, kulture i nasljeđa. One nam daju priliku da zavirimo u prošlost i upoznamo se sa tradicijom, načinom života i događajima kroz vjekove.
U regionu Jugoistočne Evrope nalazi se veliki broj utvrđenja iz različitih perioda istorije, počev od rimskog, preko srednjovjekovnog pa do austrougarskog. Nekad su te tvrđave služile kao uporišta odbrane od neprijatelja, a danas predstavljaju spomenike kulture, koji privlače turiste, istraživače i umjetnike.
One takođe predstavljaju i mostove saradnje između država, što potvrđuje realizacija projekta „Fortitude“, koji je sproveden u okviru Interreg IPA programa prekogranične saradnje Hrvatska – Bosna i Hercegovina – Crna Gora u periodu od marta 2020. godine do avgusta 2022. Projekat je u Crnoj Gori sprovela Opština Bar zajedno sa partnerima iz Hrvatske i Bosne i Hercegovine – Javnom ustanovom Tvrđava kulture Šibenik, Gradom Karlovac i Gradom Banja Luka.
Projekat Fortitude je obuhvatio četiri utvrđenja u regionu – tvrđavu Sv. Mihovila u Šibeniku, dvorac Dubovac u Karlovcu, tvrđavu Kaštel u Banja Luci i u Starom gradu Baru. Sproveden je sa ciljem da se ojača kulturno-turistička ponuda u prekograničnom području i razviju kapaciteti za kvalitetnije i održivije upravljanje kulturnim dobrima. Ukupna vrijednost projekta je iznosila je 1,6 miliona eura, od čega je Opština Bar na raspolaganju imala 430 hiljada eura.
U okviru projekta, u Baru su adaptirana tri objekta. Naime, nekadašnji muzej – Carinarnica je postao Centar za posjetioce, u okviru koga je uveden sistem proširene stvarnosti za 6 objekata – aplikacije koja nam vraća izgled objekata prije rušenja.
Pored toga, Ljetnja scena je opremljena novom gledališnom konstrukcijom sa 240 sjedećih mjesta i mini scenom, kao i produkcijskom opremom za rasvjetu i ozvučenje. Takođe, objekat i prostor uz scenu su uređeni i prilagođeni za izvođače, a adaptacija je pored nabavke namještaja, opreme i radova na uređenju enterijera, podrazumijevala i rekonstrukciju stare venecijanske kapije iza scene i zamjenu kompletne stolarije na oba sprata objekta.
Najznačajniji objekti u Starom gradu, njih 22, obilježeni su novim atraktivnim info tablama koje sadrže osnovne informacije i QR kodove.
Iz projekta su finansirane i taktilna maketa izlivenog Starog grada u bronzi autora Zlatka Glamočaka, nova karta Starog grada koja je odštampana u 10.000 primjeraka, digitalni kiosk, oprema za live stream, kao i mnogobrojne obuke, radionice i studijska posjeta za zaposlene, a čitav region je dobio i novu manifestaciju – Noć tvrđava. Opština Bar planira da manifestaciju u narednim godinama organizuje na evropskom nivou, jer su pored partnera na projektu potpisnici memoranduma o budućnosti ove manifestacije i dvije evropske organizacije: Efforts i Forte Kultura.
NOĆ TVRĐAVA
Tokom realizacije projekta, regionalna manifestacija „Noć tvrđava“ održana je u isto vrijeme na 44 lokacije u regionu – u Hrvatskoj, Bosni i Hercegovini i Crnoj Gori, 29. i 30. aprila 2022. godine. U Crnoj Gori je održana u Starom gradu u Baru, na tvrđavi Besac u Virpazaru, Palati Venecija u Ulcinju, tvrđavi Depedogen u Podgorici i u Kulturnom centru Danilovgrad.
Program u Starom Baru je posjetilo 2.500 ljudi, a u programu je učestvovalo preko 100 učesnika, dok je više od 50 osoba bilo angažovano na organizaciji i tehničkoj podršci događaju.
Prvog dana u Baru su održane Kreativne radionice i sajam tradicionalnih proizvoda nakon čega je uslijedio zabavni program: Igre vitezova, djece, naroda i omladine. Drugog dana je predstavljena nova usluga u Starom Baru – Sistem proširene realnosti, održana je readionica Story telling, svečano je otvorena Arheološka postavka u Arhiepiskopskoj palati, i održan je koncert Duo gitara.
Na tvrđavi Besac je organizovano vinsko veče “Vranac”, u Palati Venecija je priređena izložba Rudi Goga i Mersiha Resulbegović Mavrić uz stručno vodstvo, na tvrđavi Depedogen je organizovan Jazz koncert Mimika Orchestra, a u Kulturnom centru Danilovgrad izložba likovnih radova na temu “Spuška tvrđava”.
„Naša vizija je da iz godine u godinu stavljamo u funkciju po jedan objekat u Starom Baru kako bismo u potpunosti unijeli novi život unutar zidina drevnog grada. Kroz projekat Fortitude urađena je adaptacija Carinarnice, Ljetne scene i objekta 180 i 185 uz samu Ljetnju scenu, a završena je i jedna od faza iluminacije objekata u Starom gradu koji je dobio novu ljepotu i vrijednost. Zato jedan od prioriteta buduće razvoja jeste upravo ulaganje u klulturno-istorijsku baštinu. Nastavićemo sa ulaganjima u naše najveće kulturno dobro – Stari Bar kako bismo mu u konačnom obezbijedili UNESCO status kakav ovaj biser crnogorske obale i zaslužuje“, kaže predsjednik Opštine Bar Dušan Raičević.
Projektni tim, koji je radio na sprovođenju projekta više od dvije godine, prvi put se sastao uživo tek na Finalnoj konferenciji projekta održanoj u junu ove godine u Banja Luci. Tada smo postali svjesni bar dvije činjenice – da smo sa ovim projektom postigli mnogo više nego što je bio ko od nas očekivao, kao i to da smo stekli prekogranična prijateljstva koja ne treba prekidati. Iz tog razloga uspješno partnerstvo nastavljamo i u novom finansijskom razdoblju, te smo već dogovorili apliciranje za novi projekat Fortitude 2.
Projekat Fortitude je 13. decembra predstavljen na svečanoj konferenciji novog Programa Interreg HR-BA-ME 2021-2027 u Zagrebu kao jedan od najuspješnijih projekata iz finansijskog razdoblja IPA II (od 2014 do 2020). Na kraju, uvijek ističem da je projekat FORTITUDE donio svjetlost u Stari Bar. I figurativno i bukvano, jer su njegovi rezultati vidljivi na svakom koraku.
EUROKAZ
Autorka: Ana Živanović, šefica Kancelarije za upravljanje projektima Opštine Bar
