U uslovima postpandemijskog oporavka uravnoteženje regionalnog razvoja i razvoj sjevera Crne Gore je imperativ i opredjeljenje koje nema alternativu. To je poručeno sa prvog dijela dvodnevne konferencije „Izvori finansiranja zelene i digitalne tranzicije i unapređenja infrastrukture sjevernog regiona Crne Gore“ koju je Investiciono-razvojni fond (IRF) organizovao u Kolašinu.
Predsjednik Vlade, Zdravko Krivokapić, istakao je da je Vlada na čijem je čelu odlučila programski da djeluje, a ne politički i politikantski.
„Politika ove Vlade je da svaki građanin osjeti kvalitet života i da se na osnovu izdizanja iz siromaštva približi najvažnijem – a to je da dostojanstveno živi u Crnoj Gori i ne odlazi iz države. Zato me zabrinjava poruka svih onih koji iskazuju sumnje za programska djelovanja ove Vlade“, kazao je Krivokapić.
Ukazao je na značaj dva projekta koji govore u prilog programskom opredjeljenju Vlade, a koji su predviđeni budžetom za narednu godinu „Evropa sad“ i „Crna Gora odmah“.
„Sve to govori sad i odmah da mi više nemamo vremena za gubljenje. Previše smo vremena do sada izgubili i ovo je prilika da ubrzanim ekonomskim razvojem učinimo Crnu Goru drugačijom. Ako se samo prisjetimo da su u našem djelovanju bile prisutne tri odrednice – pametno, održivo i inkluzivno, moramo dodati i četvrtu koja govori o rapidnom djelovanju kako bi nadoknadili ono što je propušteno do sada“, istakao je Krivokapić.
Šefica Delegacije EU u Crnoj Gori Oana Kristina Popa, ocijenila da sjever Crne Gore, sa svojom bogatom prirodnom baštinom i vrijednim ljudima, ima izuzetan potencijal za zeleni i održivi razvoj, dodajući da je upravo to smisao Ekonomskog i investicionog plana za Zapadni Balkan, kojeg je Evropska unija pokrenula prošle jeseni.
Popa je naglasila da je cilj ovog velikog plana oporavka da pruži podršku održivom ekonomskom razvoju zasnovanom na zelenoj i digitalnoj tranziciji, da unaprijedi reforme iz evropske agende i da približi zemlje regiona jedinstvenom tržištu EU.
Podsjetila je, takođe, da Ekonomski i investicioni plan obezbjeđuje do devet milijardi eura bespovratne finansijske pomoći, kao i pristup garancijama koje mogu pokrenuti dodatnih 20 milijardi eura privatnih investicija.
„Zato još jednom ohrabrujemo nacionalne vlasti u Podgorici i lokalne vlasti na sjeveru Crne Gore: molimo vas da na najbolji način iskoristite ove izuzetne prilike. Pozivamo vas da predložite zrele i održive projekte za finaniranje,“ poručila je Popa.
Izvršna direktorica IRF-a dr Irena Radović, podsjetila je da je ta institucija od osnivanja podržala crnogorska mala i srednja preduzeća i preduzeća srednje kapitalizovanosti sa više od 1.5 milijardi eura, dok je crnogorske privrednike sa sjevera i opštine ispod prosječne vrijednosti indeksa razvijenosti podržala sa preko 430 miliona eura.
„Ono što je vrlo važan segment za oporavak i dalji razvoj crnogorske privrede jeste uvažavanje činjenice da smo suočeni sa izazovm neujednačenog regionalnog razvoja koji praralelno ima snažan neiskorišćeni ekonomski potencijal sjevera. Pogotovo u domenu održivog zdravstvenog turizma, održive poljoprivrede i proizvodnje hrane, a Strategija regionalnog razvoja je identifikovala ekonomski rast i potrebu za ulaganjem u infrastrukturu kako bi se smanjio jaz između sjevernog regiona i ostatka države“, navela je Radović.
Podsjetila je da je IRF vrlo aktivan na sjeveru od početka pandemije kada je podržao crnogorsku privredu sa preko 400 miliona eura, navodeći da su 30 odsto projekata su otišli na sjever, „iako se na sjeveru nalazi svega deset odsto ukupne zaposlenosti u Crnoj Gori“.
„To govori o tome koliko je potrebno urgentno posvetiti pažnju sjeveru i koliko je u uslovima postpandemijskog oporavka uravnoteženje regionalnog razvoja i razvoj sjevera Crne Gore imperativ i opredjeljenje koje nema alternativu“, istakla je Radović.
To razlog što su u IRF-u, kako je pojasnila, u sklopu redovnih aktivnosti prilikom posjete Kolašinu unazad nepuna dva mjeseca došli na ideju da ta institucija inicira uvezivanje državnih institucija i 13 opština sjevernog regiona Crne Gore sa međunarodnim finansijskim institucijama, programima kreditne podrške IRFa i mehanizmima pretpristupne podrške IPA III i WBIF, da bi se zajedničkim snagama kanalisali razvojni projekti i sinergetski uvezale crnogorske opštine.
„U narednom periodu veoma je važno da identifikujemo projekte i podržimo diverzifikaciju crnogorske privrede. Budućnost će, takođe, donijeti integraciju rešenja koja podržavaju zelenu tranziciju i digitalnu transformaciju. Ovo je posebno važno nakon povećanja ambicija u oblasti klime predstavljenih Evropskim zelenim planom i Zelenom agendum za Zapadni Balkan, a koje se odnose na povećano učešće čiste energije, energetske efikasnosti, pametne mobilnosti i forsiranja ulaganja u ekološki održivu poljoprivredu i očuvanje biodiverziteta“, rekla je Radović.
Kazala je da je IRF, kroz nedavno zaključivanje prvih finansijskih aranžmana na Zapadnom Balkanu s komponentom klimatske akcije, vrijednim ukupno 200 miliona eura, prepoznat kao kredibilan strateški partner najveće multilateralne finansijske institucije na svijetu i klimatske banke EU – EIB, kao i Francuske razvojne agencije – AFD.
„Uskoro očekujemo i potpisivanje ugovora s Razvojnom bankom Savjeta Evrope – CEB vrijednog 30 miliona eura za potrebe unapređenja životnih uslova u urbanim i ruralnim područjima, te zaštite životne sredine“, navela je Radović.
Ministar ekonomskog razvoja, Jakov Milatović, rekao je da bi jedna tržišna ekonomija bila održiva, mora da bude prije svega inkluzivna.
„Nažalost, slučaj je takav da u poređenju sa svim zemljama EU i Zapadnog Balkana, u dijelu stope siromaštva Crne Gora prednjači. To je jedna teška naslijeđena situacija. Čak skoro 25 odsto našeg stanovništva živi u riziku od siromaštva. Prosjek u EU je između deset i 15 odsto. Tako da nam u narednom periodu predstoji dug period da naš ekonomski model učinimo što inkluzivnijim“, istakao je Milatović.
Ukazao je da u 13 opština na sjeveru Crne Gore 40 odsto stanovištva živi u rizku od siromaštva.
„Neravnomjeran regionalni razvoj je nešto što je bila karakteristika Crne Gore u prethodnom periodu. Najrazvijenija opština na sjeveru je Žabljak, a najmanje razvijena je Petnjica. Ovako loše ekonomsko stanje na sjeveru Crne Gore je dovelo da u proteklih 30 godina sjever Crne Gore izgubi 50 hiljada stanovnika“, rekao je Milatović.
Poručio je da će ekonomski oporavak biti nastavljen u narednoj godini.
„Projektovan je rast za 6,4 odsto. To je po Evropskoj komisiji najbrže rastuća ekonomija u Evropi. Kad je u pitanju izdvajanje po stanovniku po regijama, u sjevernoj regiji će se naredne godine iz kapitalnog budžeta izdvojiti skoro 500 eura po glavi stanovnika“, kazao je Milatović.
Ambasador Francuske u Crnoj Gori, Kristijan Timonije, kazao je da ta država želi da bude uz Crnu Goru u postizanju postpandemijskog zelenog, održivog i inkluzivnog oporavka.
„Saradnja sa IRF-om je izuzetna i odličan primjer te saradnje. Sa IRF-om smo vro brzo usaglasili i potpisali sporazum koji sad primjenjujemo“, istakao je Timonije.
Glavna pregovaračica Crne Gore sa Evropskom unijom Zorka Kordić, kazala je da se značaj finansijske podrške koju EU pruža Crnoj Gori kroz pretpristupne fondove i programe EU ogleda u činjenici da je EU najbliži partner, najveći investitor i glavni donator naše države.
Podsjetila je da je, u okviru finansijske perspektive IPA I Crnoj Gori odobreno 235 miliona eura i 279,1 milion eura u okviru IPA-e II, te da je za programski period IPA 2021-2022 sproveden proces programiranja podrške, kroz pripremu značajnih novih projekata.
Kordić je ukazala na značaj Zapadnobalkanskog investicionog okvira kao finansijskog instrumenta pomoću kojeg je Crnoj Gori, uključujući i projekte u okviru Berlinskog procesa, do sada dodijeljeno oko 218 miliona eura.
Istakla je da se podrškom novim investicijama u infrastrukturu ubrzava rast ekonomije, definišu se mjere politika za podsticanje regionalne saradnje i doprinosi se boljoj regionalnoj povezanosti.
„U prilog riješenosti Crne Gore da pravovremeno ispunjava obaveze iz evropske agende, govori i činjenica da je Crna Gora, iako jedna od najmlađih država u Evropi, ulazi u fazu pregovora u kojoj očekujemo postepeno zatvaranje poglavlja, što svakako zahtijeva i nove investicije kako bismo usvojili standarde EU u različitim oblastima. Korišćenje i pravilno sprovođenje sredstava pretpristupne podrške je važan zadatak – stoga je neophodno da svi relevantni insititucionalni akteri, uključujući i lokalne samouprave, ostanu posvećeni sprovođenju evropskih politika i postizanju evropskih standarda“, ocijenila je Kordić.
Prema njenim riječima, sve što se u procesu pregovora na nivou Vlade usvajaju kao standardi EU, kroz strategije i zakonska rješenja, svoju punu implememtaciju ima na nivou lokalnih samouprava – kako zelena i digitalna tranzicija, tako i snažnija infrastruktura.
„Lokalne samouprave, njihov ljudski kapital i posvećenost kvalitetu projekata su ključan činilac našeg uspjeha na putu ka EU“, poručila je Kordić.
Konferencija se organizuje danas i sjutra, uz podršku Delegacije EU u Crnoj Gori i Kancelarije za evropske integracije u hibridnom formatu.
INVESTICIONO RAZVOJNI FOND
