U toku je reformisanje pregovaračke strukture, gdje smo dodatno napravili iskorak uključivanjem u članstvo svih pregovaračkih radnih grupa predstavnike Privredne komore Crne Gore i predstavnike poslodavaca, pored postojećih predstavnika koje smo zadržali, a koji dolaze sa privatnih i državnih univerziteta, iz nevladinih organizacija i strukovnih udruženja, predstavnike Zajednice opština; te da smo, gdje je to moguće, otvorili raspravu o krovnim pregovaračkim dokumentima, kao i rad pregovaračkih radnih grupa, za svu zainteresovanu javnost Crne Gore-kaže u razgovoru za Pobjedu državna sekretarka u ministrastvu evropskih poslova Milena Žižić. Ističe da ministarstva u posljednjh nekoliko mjeseci radi punim intenzitetom i zaokružuje i zaostale obaveze.
Šef Jedinice za Crnu Goru i Srbiju u Generalnom direktoratu Evropske komisije za susjedstvo i pregovore o proširenju Majkl Miler je otvarajući dvanaesti sastanak Pododbora za pravdu, slobodu i bezbjednost kazao da Crna Gora mora da se refokusira na put pristupanja EU u ovoj godini. Ističe da je potrebna fokusirana i kredibilna usredsrijeđenost na ovaj cilj od strane izvršne vlasti, Skupštine i pravosuđa kao potpora nastojanju da Crna Gora napreduje na svom putu ka EU. Da li je ovo realno sprovesti obzirom da je Skupština raspuštena, Ustavni sud nije kompletiran, a nijesu imenovani ni preostali čelnici na visokim sudijskim funkcijama, Vlada je u tehinčkom mandatu već mjesecima, a parlamentarni izbori su zakazani za 11.jun?
U izazovnim političkim okolnostima i kontekstu koji ste naveli, ono što je konstanta bez obzira na fazu demokratskog razvoja našeg društva je da ostajemo u potpunosti posvećeni strateškom opredjeljenju Crne Gore da postane prva nova članica Evropske unije, što je ključna poruka koju smo poslali na nedavno održanom XII sastanku Pododbora za pravdu, slobodu i bezbjednost.
Naši evropski partneri su ponovili da su vrata Evropske unije otvorena za Crnu Goru, da nikada nisu ni dovedena u pitanje, iako su to bila različita spinovanja određenih interesnih grupa i medija, ali da cijeli proces zavisi od zakonodavne, sudske i izvršne vlasti i od tempa reformskih aktivnosti koje sprovodimo kao otklanjanja naslijeđenih uočenih sistemskih nedostataka, na kojem planu uvijek možemo računati na njihovu punu podršku.U tom smislu, nedavni izbor troje sudija Ustavnog suda je korak u pravom smjeru, a na ovaj način su politički akteri u Skupštini Crne Gore pokazali političku zrelost i shvatanje ozbiljnosti situacije u kojoj se nalazimo. Povoljna okolnost je da je ovim izborom Ustavni sud odblokiran pa sada imamo dovoljan broj sudija koji može donositi odluke, uključujući u odnosu na pitanja koja se tiču organizacije izbora, ali i na druga pitanja iz nadležnosti ovog suda, poput ocjene ustavnosti određenih zakonskih akata. Vjerujemo da će se imenovanjima, u što skorijem roku, nosilaca pravosudnih funkcija koje su trenutno u v.d. stanju, kao i izborom četvrtog preostalog sudije Ustavnog suda, dodatno stabilizovati sistem vladavine prava u Crnoj Gori i na taj način stvoriti povoljnije prilike za fokusiraniji rad na ispunjenju obaveza iz evropske agende.
Pored svih navedenih okolnosti, koje nam definitivno ne idu na ruku, obaveze koje proističu iz pristupnih pregovora su jasno trasirane kroz novi dvogodišnji Program pristupanja Crne Gore Evropskoj uniji za period 2023-2024, tako da su sve nadležne institucije upoznate sa svojim obavezama i zaduženjima na putu dostizanja evropskih standarda. S druge strane, obaveze na planu unapređenja sistema vladavine prava su dodatno precizirane u dokumentu pod nazivom Akcioni plan za adresiranje ključnih prioriteta u cilju ispunjenja preostalih privremenih mjerila u poglavljima 23 i 24, pa možemo konstatovati da postoji jasna slika o tome što su naredni konkretni koraci na integracionom putu koje svaka relevantna institucija treba da preuzme.
Posljednje aktivnosti Specijalnog državnog tužilaštva i Specijalnog policijskog odjeljenja daju nam osnov za uvjerenje da konačni rezultati na planu borbe protiv korupcije i organizovanog kriminala idu željenom dinamikom te da će rezultirati ispunjenjem očekivanja evropske strane kada je u pitanju realizacija preostalih privremenih mjerila zadatih u poglavljima 23 i 24, čime bismo dali novi zamah cjelokupnom pregovaračkom procesu.
Koliki je potencijal Crne Gore da pregovara sa EU obzirom da pregovore vodi Vlada koja je tehičkom mandatu, da ministarstvo evropskih integacija nema ministra nakon ostavke Jovane Marović?
Kao što ste upoznati Vlada Crne Gore je 30. novembra 2023, nakon ostavke Jovane Marović, odredila Anu Novaković Đurović, ministarku ekologije, prostornog planiranja i urbanizma za rukovoditeljku radom Ministarstva evropskih poslova, te da je 15. decembra 2023. imenovana državna sekretarka i sekretar u Ministarstvu evropskih poslova, tako da u posljednjh nekoliko mjeseci institucija radi punim intenzitetom i zaokružuje i zaostale obaveze.
Na taj način Ministarstvo evropskih poslova nije gubilo vrijeme na dinamici realizovanja aktivnosti sa evropske agende već naprotiv dobrom organizacijom i efikasnim radom svih zaposlenih nastavili smo sa intezivnijim radom i izvršavanjem obaveza. Kao potvrdu kvalitetnog rada u tom periodu imamo uspješno održavanje dvanaestog sastanka Odbora za stabilizaciju i pridruživanje između Crne Gore i Evropske unije u januaru 2023, gdje je razmatran ostvareni napredak u okviru sektorskih pododbora i reforme javne uprave na planu usklađivanja s pravnom tekovinom EU, kao i rezultata koje je Crna Gora ostvarila u dijelu institucionalnih, zakonodavnih, političkih i ekonomskih reformi, uz projekciju planiranih aktivnosti. Na toj liniji, podsjetila bih i da su u martu održani i šesnaesti sastanak Zajedničkog konsultativnog odbora civilnog društva Evropske unije i Crne Gore (ZKO), kao i Dvanaesti sastanak Pododbora za pravdu, slobodu i bezbjednost između predstavnika Crne Gore i Evropske komisije.
Kao posebnu potvrdu predanosti Vlade, apstrofirala bih da je donijet Program pristupanja Crne Gore Evropskoj uniji 2023 – 2024. godine, čemu je prethodila uspješna međuresorska saradnja rukovođena od strane Ministarstva evropskih poslova, kao i javne konsultacije sa zainteresovanom javnosti i organizovanje Okruglog stola povodom izrade dokumenta.
Takođe, Ministarstvo evropskih poslova održalo je dva sastanka sa svim šefovima radnih grupa, koji su od promjene upravljačke strukture postali redovna svakomjesečna praksa , a u sve u cilju pružanja konkretnih informcija I uputa na koji način djelovati efikasnije I efektivnije u pregovaračkom procesu. Ministarstvo evropskih poslova pripremilo je I usvojilo jedinstveni Poslovnik o radu za svih 33 pregovaračka poglavlja. U skladu sa navedenim u procesu je i kompletiranje odluka o obrazovanju pregovaračkih radnih grupa koje će intenzivirati rad na mjesečnom nivou i kvartalno pratiti realizaciju planiranih obaveza. Moramo istaći da Ministarstvo evropskih poslova uspješno koordinira ovim procesom tako da očekujemo da ćemo u prvoj dekadi aprila imati komletnu pregovaračku strukturu.
U skladu sa dosadašnjom praksom prema kojoj Crna Gora dva puta godišnje priprema i dostavlja priloge za godišnji Izvještaj Evropske komisije o Crnoj Gori, predano radimo na i prilogu Izvještaja EK o Crnoj Gori za 2023. godinu, koji će sadržati najrelevantnije informacije o realizovanim aktivnostima koje se odnose na strategijski i zakonodavni okvir, primjenu pravne tekovine i druge rezultate od značaja za proces pregovora po pregovaračkim poglavljima za period 6. jun 2022 – 31. mart 2023. godine.
U narednom periodu, kao i do sada, Crna Gora će bez ikakve rezerve ostati posvećena procesu, možda sada i više nego ikada ranije. Ovo ističemo s obzirom da je, na nedavno održanoj sjednici Kolegijuma za pregovore, kojoj je predsjedavao premijer Dr Dritan Abazović, razmatran status pregovaračke strukture i potreba za unapređenjem koordinacije pregovaračkog procesa, te da je zaključeno da se u najkraćem roku pristupi izmjeni Odluke o pregovaračkoj strukturi, vrati pozicija glavnog pregovarača, kao i imenuju članovi Pregovaračkog tima i njihovi zamjenici. Takođe, dogovoreno je da se, kroz izmjenu Odluke o pregovaračkoj strukturi, pristupi i obrazovanju novog koordinacionog tijela koje će biti zaduženo za praćenje izrade i realizacije Programa pristupanja Crne Gore Evropskoj uniji, ispunjavanje obaveza koje proističu iz privremenih i završnih mjerila, kao i druga pitanja u vezi sa pravnom tekovinom i ispunjavanjem obaveza koje proističu iz procesa pregovora Crne Gore sa Evropskom unijom.
Iako više od sedamdeset odsto naših građana podržava ulazak u Evropsku uniju Crna Gora i dalje veoma sporo napreduje. Iz Evropske unije često dobijamo poruke da je za ovaj proces potrebno uključiti kompletno društvo, da li se može predvidjeti neki realni datum do kojeg bi Crna Gora mogla ispuniti kriterijume i kvalifikovati se za članstvo u EU?
Iako je politika proširenja ponovo aktuelizovana, što je dobar kontekst koji treba iskoristiti, nezahvalno je govoriti o datumu ulaska u EU. Iako u najvećoj mjeri brzina napredovanja prema članstvu zavisi od našeg ispunjenja obaveza, takođe na nju utiču i dešavanja u samoj EU, i geopolitički kontekst. Mišljenja sam da opšta društvena i politička klima doprinosi kreiranju i održavanju visoke podrške javnosti procesu evropske integracije i samom članstvu države u Evropskoj uniji, imajući u vidu da svi značajniji učesnici javnog života, uključujući i sve relevantnije političke partije u Crnoj Gori, otvoreno podržavaju ovakav vanjskopolitički kurs naše zemlje. Ono gdje je potrebno da svi zajedno više radimo, jeste istinsko poznavanje i razumijevanje onoga šta proces pregovora sa Evropskom unijom znači i donosi na planu svakodnevnog života naših građana i tu je najveća odgovornost na Vladi i Skupštini da, uz pomoć medija, na adekvatan način sinhronizovano usmjere evropske teme u dnevnopolitički i nacionalni kontekst, za koji su građani generalno zainteresovaniji, te da poruke budu sročene tako da budu u funkciji edukacije i razumijevanja građana o važnosti sprovođenja reformi i promjena koje proces donosi.
Očekivano je da je u malom sistemu, kakav je crnogorski, potrebno više napora da se savladaju obaveze koje stoje pred zemljom na evropskom putu, bilo da su one tehničkog ili suštinskog karaktera. Nezavisno od veličine države, te u kojoj mjeri vaše buduće članstvo utiče na već uspostavljeni sistem Evropske unije, očekuje se da se nacionalni pravni sistem uskladi sa evropskim i da bude u potpunosti spreman za punopravno članstvo . Zato je odgovornost još veća što su neke prethodne Vlade i vlasti dozvolile da brojčano limitirana, ali izuzetno kvalitetna administrativna snaga Crne Gore, koja se odgovorno nosila sa kompleksnim bremenom pregovora, nepotrebno izmori i istroši dugim odsustvom političke volje da se država izbori sa svim političkim, ekonomskim i društvenim anomalijama koje su se u dužem periodu gomilale na svim nivoima. Upravo ovakvo stanje je uticalo da ne mali dio pregovaračke strukture vremenom napusti državnu upravu i da tako izgubimo institucionalnu memoriju preko potrebnu za dalje korake ka EU. Naša želja je da, sa nedavnim povećanjima zarada u javnom sektoru, ovom sektoru vratimo konkurentnost, da zadržimo postojeći kvalitetan kadar, odnosno da sa poboljšanim uslovima rada privučemo onaj dio privatnog sektora koji može doprinijeti našem zajedničkom cilju, a to je članstvo u Evropskoj uniji. Dodatno, na nedavno održanom Kolegijumu za pregovore na predlog Ministarstva evropskih poslova, kojim je predsjedavao predsjednik Vlade, donijeta je odluka da se ide u pravcu pronalaska adekvatnog rješenja za finansijsko nagrađivanje onog dijela pregovaračke strukture koja svojim predanim radom i rezultatima doprinosi napretku u pregovorima po pojedinačnim poglavljima pravne tekovine.
Da li je to dovoljno? Pa složiću se sa vašom implikacijom u postavljenom pitanju i reći da nije, već da moramo koristiti sve mehanizme da svako individualno, ali i institucionalno, da svoj doprinos našem evropskom putu. Dozvolite da vas informišem da smo u procesu reformisanja pregovaračke strukture, gdje smo dodatno napravili iskorak uključivanjem u članstvo svih pregovaračkih radnih grupa predstavnike Privredne komore Crne Gore i predstavnike poslodavaca, pored postojećih predstavnika koje smo zadržali, a koji dolaze sa privatnih i državnih univerziteta, iz nevladinih organizacija i strukovnih udruženja, predstavnike Zajednice opština; te da smo, gdje je to moguće, otvorili raspravu o krovnim pregovaračkim dokumentima, kao i rad pregovaračkih radnih grupa, za svu zainteresovanu javnost Crne Gore. Ono što možemo zaključiti jeste da kao resorno ministarstvo koje koordinira cjelokupnim procesom, a uz nesebičnu podršku Vlade kao i predstavnika diplomatskog kora EU u Crnoj Gori sigurno koračamo na putu ka Evropskoj uniji, a datum koji će biti kao ključni za zvanično članstvo je nemoguće predvidjeti jer zavisi od bezbroj faktora na koje ne možemo uticati.
IZVOR: Pobjeda
